Een prachtig artikel van Steven ten Theije (verbonden aan het Van Abbemuseum en auteur van het lezenswaardige essay ‘Het geëmancipeerde museum’) over het inclusieve museum met als voorbeeld de poging van het Rijksmuseum om haar collectie meer inclusief te maken door het corrigeren van de naambordjes onder de schilderijen. Hij schrijft onder meer:
“Het lijkt simpel. Het museum is onderhevig aan de tijdgeest en als deze racistische trekken heeft, zo ook het museum. Dat zichtbaar maken moet toch niet al te ingewikkeld zijn? Dat mag zo lijken. Alleen waar je snel genoeg achter komt als dat de sporen van ongelijkheid doorlopen tot diep in het fundament van het museum. Musea, zeker nationale kunstmusea, zijn in hun basisstructuur onderdeel nauw verbonden met koloniaal denken. De hele opkomst van musea in de negentiende eeuw was gericht op het stimuleren van een nationale trots. De collectie diende juist de eigenheid van het land te tonen en te vieren. Dit betekende ook dat kunst van andere volkeren, zeker de kunst afkomstig uit de koloniën, gepresenteerd werd als oorlogsbuit, minderwaardig en onderontwikkeld. Kunstmusea toonden de superioriteit van het land en daarnaast toonde de etnografische musea hoe ver de andere volkeren achterliepen. […]
Volgens Ten Theije vraagt het inclusief maken van een museum om een andere route: niet simpelweg racistische naambordjes verwijderen (waardoor het racisme uit het verleden ook lijkt te worden uitgewist), maar juist de problematische kanten aan de collectie, de sporen uit koloniale verleden van waaruit de collectie ooit ontsproten is, zichtbaar maken en benoemen.
Ten Theije houdt ook een pleidooi om mensen aan te trekken in het museum die met een andere blik naar de collectie kunnen kijken, zodat Nederlanders met een andere achtergrond hun stem krijgen in het museum en er niet langer gepraat wordt over, maar met andere mensen en hun tradities. Vanuit het gedachtegoed van Stichting Zieraad zijn wij het daar natuurlijk roerend mee eens! Bij deze nodigen wij musea van harte uit om met onze Verhalensalon Nederlanders met een andere achtergrond het museum binnen te halen en hun verhaal en perspectief te laten delen met het museum!
Yvette Kopijn
Medeoprichter Stichting Zieraad en Academic advisor & coordinator custom programs at SIT Amsterdam, oral historian, writer
Meer over Yvette Kopijn